بسیاری از افرادی که به فشارخون مبتلا هستند از وجود آن بی اطلاع اند. فشارخون بالا هیچ علامت یا نشانه ای ندارد ولی تاثیر زیادی بر عملکرد جنسی افراد می گذارد. از نظر علمی اگر فشارخون فردی بالاتر از 140 روی 90 میلی متر جیوه باشد مبتلا به فشارخون است. اگرچه اختلال در فعالیت جنسی اثر تهدیدکننده فوری در زندگی ندارد (مثل حمله قلبی)، ولی در درازمدت میزان رضایتمندی جنسی را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. وجود برخی علایم می تواند نشان دهنده احتمال فشارخون باشد كه عبارتند از: درد سینه، نامنظمی ضربان قلب، سردرد، خونریزی از بینی، سرگیجه، اضطراب و بی قراری و تنگی نفس. در مواجهه با هریک از علایم فوق، لازم است از نظر فشارخون بررسی های لازم انجام شود.

میزان تاثیر فشارخون بالا بر عملکرد جنسی به شدت، مدت زمان ابتلا و دارویی که بیمار مصرف می کند بستگی دارد.

6 نكته مهم

در مورد رابطه فشارخون و عملکرد زناشویی در مردان 6 نکته بسیار مهم وجود دارد:

1. تعداد قابل ملاحظه ای از مردان مبتلا به فشارخون بالا دارای اختلال های جنسی هستند که کیفیت زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد، زیرا بسیاری از آقایان به دلیل شرم و حیا مشکل خود را نمی توانند با پزشک در میان بگذارند. معمولا مشکلات آنها یا درمان نشده است یا اینکه دست به دامن منابع نامعتبر مثل اینترنت و شبکه های ماهواره ای می زنند.

2. اختلال جنسی در بیماران فشارخونی ممکن است ناشی از مصرف دارو باشد و تغییر نوع دارو ممکن است مشکل بیمار را برطرف كند.

3. در درمان اختلال نعوظ، معمولا دارویی استفاده می شود كه باعث پایین آمدن فشارخون می شود، اگرچه این کاهش اندک است ولی در برخی بیماران به خصوص افراد مسن اگر مصرف این دارو همراه با داروهای ضدفشارخون باشد، ممکن است خطرآفرین باشد. با کاهش شدید فشارخون، جریان خون در مغز و قلب کاهش پیدا می كند و ممکن است سکته قلبی یا مغزی ایجاد شود.

4. برخی بیماران مبتلا به فشارخون جزو بیماران پرخطر به شمار می روند؛ بیمارانی که درمان نمی شوند، با وجود مصرف دارو فشارخون آنها کنترل  شده نیست یا دارای فشارخون بدخیم (فشارخون بالاتر از 180 روی 120 میلی متر جیوه) هستند. در این گروه از بیماران برقراری رابطه زناشویی ممکن است خطرناک باشد به همین دلیل اینگونه مردان تا زمان درمان و کنترل مناسب فشارخون، باید نزدیکی را به تعویق بیندازند. خطر حوادث قلبی در این بیماران هنگام روابط زناشویی10برابر افراد عادی است.

5. بسیاری از بیماران دچار فشارخون، دارای بیماری عروق کرونری قلب یا نارسایی قلب نیز هستند و از داروهای با خاصیت نیتراتی مثل «نیتروکانتین» یا «نیتروگلیسرین» زیرزبانی استفاده می کنند. مصرف داروهای رایج برای درمان اختلال نعوظ مانند «سیلدنافیل» در این افراد مطلقا ممنوع است.

6. اختلال نعوظ در بیماران فشارخونی و دیابتی هشداری مبنی بر وجود احتمالی سایر اختلال های عروقی مثل گرفتگی عروق کرونر قلب است. امروزه توصیه می شود مردانی كه دچار اختلال نعوظ عروقی هستند، حتما از نظر سلامت عروق کرونر قلب نیز بررسی شوند.

عارضه جنسی فشارخون

ابتلا به فشارخون بالا با ناتوانی جنسی در ارتباط است. پدیده نعوظ در مردان، پدیده ای پیچیده و لازمه نعوظ طبیعی، هماهنگی سیستم هورمونی، عصبی، عروقی و روانی فرد است كه مهم ترین آنها سیستم عروقی است زیرا اگر میزان خون ورودی و خروجی از آلت تناسلی به مقدار طبیعی نباشد، باعث اختلال در نعوظ می شود. لازمه جریان خون طبیعی، داشتن عروق طبیعی است. ابتلا به 3 بیماری رابطه بسیار نزدیکی با اختلال نعوظ در مردان دارد؛ دیابت، بیماری قلبی - عروقی و فشارخون بالا.

آقایان مبتلا به ناتوانی جنسی در 44 درصد موارد دچار فشارخون، 79 درصد چاقی، 79 درصد LDL (چربی مضر) بالا، 23 درصد دیابت و 16 درصد سیگاری هستند. تمام موارد فوق عوامل خطرزا برای فشارخون بالا محسوب می شود. ابتلا به فشارخون بالا از طریق 4 مکانیسم باعث اختلال و کاهش جریان خون آلت تناسلی و در نتیجه ناتوانی جنسی یا اختلال در نعوظ می شود؛ تنگی و سفتی جدار عروق، افزایش فعالیت سیستم سمپاتیک بدن که منجر به انقباض عروق می شود، اختلال در پوشش داخلی عروق (آندوتلیوم) و کاهش میزان آزادشدن «نیتریک اکساید» یا NO این ماده عامل اصلی باز شدن و اتساع عروق آلت تناسلی است که باعث می شود خون در آلت تناسلی جریان پیدا کند. هر عاملی که باعث تنگی یا سفتی جدار شریان و عدم اتساع در آن شود باعث اختلال نعوظ عروقی می شود. 

با گذشت زمان، فشارخون بالا باعث آسیب به پوشش داخلی عروق و تنگی و سفتی آن می شود که در اصطلاح به آن «تصلب شرایین» می گویند. با توجه به میزان تنگی و سفتی عروق، میزان جریان خون آلت تناسلی کاهش می یابد. برای ایجاد نعوظ کامل و طبیعی به غیر از جریان خون شریانی، خون واردشده به آلت تناسلی باید در این ناحیه بماند و خارج نشود. به عبارت دیگر باید خون در این ناحیه از بدن به دام بیفتد. هنگام ورود خون شریانی به آلت تناسلی، وریدها به جدار آلت تناسلی فشرده و مسدود می شوند و در نتیجه خون نمی تواند از آلت تناسلی خارج شود ولی اگر جدار ورید سفت شود، بسته نشدن آن باعث خروج خون ورودی از آلت تناسلی خواهد شد. اینگونه مردان بیمارانی هستند که پس از رسیدن به نعوظ به زودی آن را از دست می دهند یا به عبارت دیگر در نگه داشتن نعوظ مشکل دارند، اصطلاح علمی این بیماری اختلال نعوظ به دلیل نشت وریدی است، که یکی از بدترین انواع اختلال نعوظ است. 

از دیگر مکانیسم هایی که باعث اختلال نعوظ در مردان فشارخونی می شود، تغییرات در آندوتلیوم عروق است. آندوتلیوم، لایه ای از سلول هاست که داخل عروق را مفروش می کند. یکی از وظایف آن ترشح ماده ای به نام «نیتریک اکساید» یا همان NO است که باعث اتساع عروق آلت تناسلی و منجر به نعوظ می شود. در بیماران مبتلا به فشارخون، ترشح «نیتریک اکساید» از آندوتلیوم عروق مختل و در حقیقت عروق به جای متسع شدن منقبض می شوند كه در نهایت باعث کاهش شدید جریان خون آلت تناسلی می شود. مردانی كه حتی یکبار نرسیدن به نعوظ را تجربه می كنند، دچار اضطراب می شوند. اگر مردی متوجه شود که هنگام رابطه زناشویی ناموفق خواهد بود، از برقراری رابطه اجتناب می کند و این مساله باعث به هم خوردن روابط بین زن و شوهر می شود. با افزایش هر چه بیشتر سطح فشارخون و مدت زمان ابتلا و غفلت از درمان یا درمان نامناسب، میزان عوارض جنسی بیشتر خواهد بود. 

شدت در کاهش جریان خون رسیدن به نعوظ را در مردان دچار مشکل می كند و در مراحل پیشرفته غیرممکن. به دلیل تنگی و سفتی عروق ناشی از فشارخون بالا، میزان جریان خون واژن کاهش پیدا می كند و واژن خشک می شود. تشدید در خشکی واژن باعث کاهش میل و برانگیختگی جنسی در خانم ها و ایجاد اضطراب و مشکل در روابط زن و شوهر می شود.

فشارخون بالا از دو طریق عملکرد جنسی را تحت تاثیر قرار می دهد؛ اثر مستقیم ناشی از فشارخون زیاد که در بالا شرح داده شد و دیگری اثر داروهایی که در درمان فشارخون به کار می روند. داروهایی كه برای درمان فشارخون بالا به کار می روند عملکرد جنسی را به شدت تحت تاثیر قرار می دهند، این موضوع بیشتر در مورد داروهای ضدفشارخون قدیمی صادق است.

داروهای مدر: داروهای مدر، داروهایی هستند که میزان ادرار را افزایش می دهند. ادرار مایعی است که از خون گرفته می شود و حجم خون کاهش می یابد با کاهش حجم خون میزان خون وارده به آلت تناسلی کاهش می یابد و نعوظ با مشکل همراه می شود. هرچند در موارد عادی اثر داروهای مدر مشهود نیست ولی در مردانی كه به دلیل فشارخون بالای طول کشیده، دارای تنگی و سفتی جدار عروق هستند ممکن است مختصری کاهش جریان خون به آلت تناسلی، مشکل ساز شود. داروهای مدر باعث تخلیه روی (Zinc) بدن می شوند. روی در تولید هورمون تستوسترون در مردان لازم است.

داروهای مهارکننده گیرنده های بتا در عروق: از مهم ترین داروهای مهارکننده پروپرانولول و آتنولول هستند. این داروها از طریق دو مکانیسم باعث اختلال نعوظ در مردان می شوند: اختلال در واکنش سیستم عصبی و گشاد شدن عروق آلت تناسلی برای وارد شدن خون در آن و ایجاد نعوظ. بیماران باید به این مساله توجه داشته باشند كه به هیچ وجه شخصا نباید نسبت به کاهش، قطع یا تعویض داروی ضدفشارخون اقدام كنند زیرا این اقدام بسیار خطرناک است و خطرهایی مانند خونریزی مغزی به همراه دارد. اگر مصرف داروها با عوارض همراه بود باید با پزشک معالج مشورت كنید.

داروهای فشارخونی كه عملکرد جنسی را کمتر تحت تاثیر قرار می دهند:مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین مانند کاپتوپریل و آنالاپریل. این گروه از داروها تاثیری بر عملکرد جنسی ندارند. مهارکننده های کانال های کلسیمی مانند آملودیپین، دیلتیازم، نیکاردیپین و نیفدیپین. این گروه داروها نیز تاثیری بر عملکرد جنسی ندارند. مهارکننده های گیرنده های آنژیوتانسین 2 مثل لوزارتان و والزارتان. این گروه از داروها بهترین از نظر تاثیر بر عملکرد جنسی هستند و باعث بهبود عملکرد جنسی می شوند. مهارکننده های گیرنده های آلفا مانند پرازوسین، ترازوسین، دوگزازوسین و تامسولوسین. این گروه از داروها باعث بهبود عملکرد جنسی می شوند.

برای کمک به پزشک برای انتخاب داروی مناسب باید هرگونه دارویی که استفاده می کنید حتی مکمل ها را به اطلاع پزشک معالج برسانید چون گاهی ترکیب چند دارو با یكدیگر نیز باعث اختلال جنسی می شود. لازم است ثابت شود اختلال جنسی ایجادشده ناشی از مصرف داروی ضدفشارخون است. در بعضی موارد با اجازه پزشک معالج می توان مصرف داروی به خصوصی را تا یک هفته قطع کرد تا اثر آن بر عملکرد جنسی مشخص شود. هنگام قطع مصرف دارو، روزانه باید چندبار فشارخون کنترل شود تا خطری بیمار را تهدید نکند. مردانی كه دچار فشارخون بالا و اختلال نعوظ هستند، باید مصرف هر نوع دارو برای درمان اختلال با اطلاع و مشورت پزشک باشد. درمان فشارخون بالا همیشه با دارو نیست در بسیاری از موارد با تغییر در سبک زندگی، فشارخون طبیعی می شود و بیمار نیز متحمل عوارض داروهای ضدفشارخون نخواهد بود. در این شرایط فرد باید مصرف هر نوع تنباکو (سیگار و قلیان) را متوقف کند، رژیم غذایی سالم داشته باشد، نمک مصرفی را کم كند، اضافه وزن خود را اصلاح كند، به طور مرتب فعالیت ورزشی داشته باشد، داروهایش را منظم بخورد.

متأسفانه 77 درصد بیماران فشارخونی داروهای خود را به طور منظم مصرف نمی کنند و عوارض خطیری مانند بروز خونریزی مغزی و سکته قلبی این بیماران را تهدید می کند. مصرف منظم داروهای ضدفشارخون ضروری است و هرگونه عارضه باید با پزشک معالج در میان گذاشته شود. داروهای ضدفشارخون جدید نه تنها اثر سوء بر عملکرد جنسی ندارند، بلکه در حقیقت عملکرد آن را نیز بهبود می بخشند مثل لوزارتان.